مقاله برق کشی ساختمان ازسیرتاپیاز

مقدّمه

ابتدا به بررسی حفاظت ایمنی درکارگاه برق ونکات ایمنی درکارگاه برق ومعرفی وسایل مورد نیازو...وبعدهم به اموزش اتصال مدارات الکتریکی ومعرفی مدارات الکتریکی می پردازیم.(کلیه نقشه مدارات دراخر)

فصل اوٌل

((حفاظت وایمنی درکارگاه برق))

یک برقکارهنگام انجام کاردرسیاری ازوضعیت وموقعیت خطرناک قرارمی گیرد.مقداری ازاین وضعیتها درصورت مهارت ورعایت نکات ایمنی توسط شخص برقکاررفع ومقداری نیزبارعایت نکات ایمنی درمدارات دستگاه ها مرتفع می گرددبه منظورافزایش ایمنی وحفاظت اشخاص درمقابل برق کرفتگی از روشهای مختلفی استفاده می شود که عبارتنداز:‏

 1)استفاده ازسیستم ارت(اتصال به زمین):دراین روش توسط سیمی بدنه ی فلزی(کلاً قسمتهای فلزی دستگاه هارابه زمین وصل می کنند)جهت بوجود اوردن این اتصال ازدوشاخه وپریزارت داراستفاده می شود.دراین روش اتصال بدنه های خفیف به زمین انتقال داده می شود(سیم زمین را ازصفحه یا میله ای که درزیرزمین کارگذاشته می شود،می گیرند.)سیم ارت راباslیاpE نشان می دهند.ورنگ آن سبزوزرد می بباشد.

2)وصل سیم نول به بدنه دستگاه ها

3)استفاده ازلتاژکم باترنسفورماتورکاهنده

4)استفاده ازترانس ایزوله یا یک به یک

5)عایق نمودن محل دستگاه ها یا محل کار

6) استفاده ازکلیدحفاظتیFI(کلیدخطای جریان)

7) استفاده ازکلیدFu(خطای ولتاژ)  

مقاومتالکتریکی بدن انسان بادرنظرگرفتن وضعیت مختلف آن از1300تا3000اهم می باشد.(درصورت زخمی یاخیس بودن این مقدارتاصفرکاهش می یابد.)حداقل جریان و ولتاژخطرناک50mA       میلی امپرباولتاژ65ولت می باشد.

ضمناًبرق جریان متناوب خطرناک ترازجریان مستقیم است.وجهت افزایش حفاظت شخصی استفاده ازدستگاه کفش ولباس کارتوصیه می گردد.

همچنین دلیل اوردن سیم فازبه کلید ودادن فازبه ته لامپ

جنبه حفاظتی داشته وبرای جلوگیری ازبرق گرفتی می باشد.برای حفاظت مدارات درمقابل جریانهای بیش ازحدمجازازفیوزها استفاده می شود.

((فیوز))

فیوزها مصرف کننده های الکتریکی را(مدارات)درمقابل اتصال کوتاه یا جریان اضافی محافظت می کنند. فیوزهاهمانندتمام قطع کننده هادرمداربصورت سری قرار می گیرند.علامت الکتریکی فیوزبصورت(دراخرین صفحه در تیترتوضیح علائم اختصاصی درجدول توضیح داده می شود)نوع استفاده،فیوزهادارای انواع مختلفی می باشندکه عبارتنداز:

1) فیوزهای مغناطیسی(اتوماتیک)

در فیوزهای مغناطیسی به طورمعمول دوعصرمغناطیسی وحرارتی وجود دارد.عنصرمغناطیسی(رله مغناطیسی)این فیوزهااتصال کوتاه(افزایش انی جریان)وعنصرحرارتی ان اضافه بارتدریجی(افزایش تدریجی جریان)راقطع می کند.دونوع معمول فیوزهای اتوماتیک عبارتنداز:

الف) فیوزآلفا:که برروی پایه فیوزنصب می شودودردکمه قطع ووصل دارد.

ب)کلید فیوزمینیاتوری:این فیوزبصورت تک فازوسه فازساخته می شودودارای یک کلیدقطع ووصل می باشدجریان فیوزها برروی بدنه انها نوشته می شود.(علاوه برکلیدرله مغناطیسی وحرارتی دارند)

2) فیوزهای فشنگی : فیوزهای فشنگی یاذوب شونده(حرارتی)دونوع اند:

الف)تندکار(فرز،روشنایی):ازاین فیوزهادرمدارات روشنایی استفاده می شود.این فیوزافزایش جریان رادرزمان کمتری نسبت به فیوزموتوری قطع میکند.علامت ان برروی بدنه فشنگ بصورت glمی باشد.

ب)کندکار(موتوری،تنبل):این فیوزجریان بیشترازحدمجازرادیرترازفیوز روشنایی قطع می کند.ازاین فیوزدرراه اندازی الکتروموتورها به منظورتحمل جریان استارت استفاده می شودبه همین منظوربه ان فیوزموتوری گفته می شودو علامت روی بدنه فشنگ ان بصورت Gمی باشد. فیوزهای فشنگی ازسه قسمت تشکیل شده اند.

الف)کلاهک فیوز:قسمت داخلی ان فلزی وخارجی ان چینی می باشد.کلاهک به پایه پیچ می شودوشیشه پشت ان رنگ پولک رانشان می دهد

ب)فشنگ:عامل اصلی درحفاظت مدارمی باشددرداخل ان ازسیم حرارتی که درمقابل افزایش جریان بیش ازحدمجاز،ذوب شده وارتباط راقطع می کند.ازانجایی که عمل قطع جریان همراه جرقه می باشدجهت خفه (خاموش)وخنک کردن جرقه درداخل فشنگ ازخاک نرم کوارتزهمراه براده های سرامیک استفاده می شود.جریانی که سیم ذوب شونده فیوزمی تواندتحمل کند(جریان مجاز)برروی بدنه  فشنگ نوشته می شود.همچنین جهت تسریع درکار، جریان مجاز فیوزهاراکدبندی نموده وهریک رابارنگ خاصی مشخص می کنندبه همین منظورازپولک های رنگی که برروی فشنگ نصب شده استفاده می شود.(ازشیشه پشت کلاهک،پولک مذکوردیده می شود.و در صورتی که سیم فیوزذوب شده باشدپولک به پایین می افتد.)  

ج)پایه فیوز:نگاه دارنده ی کلاهک همراه فشنگ بوده وبصورت بوکسی وکتابی ساخته می شود.ازانجایی که سایزفشنگها درجریان بالاتر،بزرگتراست.پایه فیوزهانیزبه بزرگترباشد.(مواردی که برفیوزهای فشنگی رادر نوع مداری که سیار ضریف وکوچک است می سازند.)

استاندارد جریان فیوزهاهمراه رنگ پولک مربوطه وپایه فیوزهابشرح زیرمی باشد.

6	4	2		جریان فیوزهابه(A)
سبز	قهوه ای روشن	صورتی		رنگ پولک
35	25	20	16		10
سیاه	زردروشن	ابی	خاکستری		قرمزروشن

200	160	125	100	80	63	50
ابی	مسی تیره	زردتیره	قرمزتیره	نقره ای	مسی روشن	سفید

جریان نامی(A)	25-2	63-100	100-35	200-80
پایه(A)	25	63	100	200

3) فیوزهای توان بالا(NH):

ازفیوزهای NHبرای شبکه های فشارضعیف باتوان زیاداستاده می شوداین فیوزهارافیوزکاردی می گویند.

برای جازدن ودراوردن فیوزهای کاردی ازفیوزکش استفاده می شود.

4) فیوزهای فشارقوی(HH):ازاین نوع فیوزهابرای ولتاژوتوان بالا استفاده می شود.

(درNHوHHحرف سمت چپ برای ولتاژوحرف سمت راست برای توان می باشد.)

((فصل دوم))

فلزکاری،ابزارشناسی:

فلزکاری:شامل برش کاری،سوهان کاری،پرداخت،اندازه گیری،کشیدن خطوط ونقشه روی قطعه کار،سوراخ کاری،قلاویزکاری،حدیده کاری وفلزرابه صورت های مختلف دراوردن به همین منظورآنرا مادرصنعت می نامند.

ابزارهای مورداستفاده درفلزکاری راازجنس فولاد ابزارکم کوبین می سازند.وابکاری می کنند.

مهمترین این ابزارها عبارتنداز:

چکش:جهت وارد کردن ضربه استفاده می شود.وبصورت:الف)کروی ب)تبری ج)تیشه ای ساخته می شود.

انبردست:برای محکم گرفتن اشیاء وبریدن سیم ها استفاده می شود.شامل انبردست،دم باریک،سیم چین،سیم لخت کن و...می باشد.

اچار:برای بازوبسته کردن پیچ ومهره استفاده می شود.وشامل اچارتخت،فرانسه،رینگی،بوکس،مغزی(آلن،شش پر)وپیچ گوشتی می باشد.

سوزن خط کشی :ساده وسرکج –سوزن خط کشی پایه دار(ازسوزن خط کش پایه داربرای کشیدن خطوط موازی استفاده می شود.)

سمبه نشان:برای گذاشتن نشانه برروی فلزات استفاده می شود.شامل:الف)سمبه مرکزنشان(هنگام استفاده ازپرگاریامترازاین سمبه استفاده می شود.)ب)سمبه خودکار(بدون استفاده ازچکش نشانه گذاری می کند.)ج)سمبه انگشتی (جهت داخل وخارج کردن پین ها استفاده می شود.)د)سمبه جفت کردن(جهت سنتزیاجفت کردن)سوراخ های دوقطعه کار استفاده می شود.

ارّه اهن بر:برای بریدن فلزات استفاده می شودودردونوع دستی وماشینی (برقی)و درنوع دستی شامل کمان ارّه،تیغه ارّه وپیچ خروسک می باشد.جنس تیغه اره ازفولاد سخت وشکننده می باشد،هنگام برشکاری توسط اره بایدجهت دندانه ها روبه جلو و تیغه اره باسطح کارزاویه 30ْداشته باشد.تعداددندانه های تیغه اره درهراینچ 14(کارهای سخت وضخیم)-18(بریدن فولادسخت)-24(برای بریدن اهن،مس،برنزولوله های معمولی)-32(برای بریدن فولادهای خیلی ظریف مانندلوله های نازک مسی،ورقه های فلزی)دندانه می باشد.ازهریک برای کارخاصی استفاده می شود.

گونیا: جهت کنترل زوایا وتعیین مرکزدایره ها استفاده می شودوشامل:الف) گونیاتخت یاساده:برای کنترل زاویه 90ْومعروف به گونیای فارسی می باشد.ب) گونیای مرکزیاب:برای تعیین ویافتن مرکزمیله هاوصفحات گرداستفاده می شود. ج) گونیای مرکب(از زاویه سنج ونقاله وخط کش تشکیل شده است.)

پرگار: برای کشیدن دایره وانتقال اندازه استفاده می شودودونوع است:1)پرگارخط کشی2)پرگاراندازه گیری:خودشامل)1) داخلی(داخل سنج)(2)خارجی(خارج سنج)

قلم: برای براده برداری،بریدن قطعات فلزی یا ایجادشکاف درقطعات فلزی بکارمیرود.نوع معمول ان قلم تخت برای بریدن ورق ها ومیله های نازک استفاده می شودوزاویه نوک ان60ْ می باشد.

گیره فلزکاری:جهت محکم نگهداری قطعه کارشامل:فک ثابت،فک متحرک،دسته کمان می باشد .ارتفاع گیره بایدطوری باشدکه وقتی کارگردست خودراشت کرده وزیرچانه قراردهد،ارنج اوبرروی گیره باشد.

میزکار:جهت نصب گیره وانجام عملیات فلزکاری استفاده می شود ارتفاع ان ازسطح کارگاهCm80 باشد.

سوهان: جهت براده برداری فلزات استفاده می شودودارای اج(1)یک آجه جهت ساییدن مواد نرم مانند(الومینیوم،کائوچو،چدن،لاستیک سخت وازسوهان دوآجه جهت ساییدن مواد سخت مانند چدن خشک،اهن و...وازسوهان آج درشت درنجاری استفاده می شود.سوهان ها ازنظرسطح مقطع(شکل ظاهری)عبارتنداز:سوهان تخت-چهارگوش(مربعی)-مثلثی(سه گوش)-گرد-نیم گرد.برای پاک کردن سوهان های آج درشت ازبرس سیمی،ورق فلزی نرم و برای سوهان های ریزازقطعه چوب،ورق برنجی استفاده می شود.

مته: برای سوراخ کاری استفاده می شودشامل نوک،قطر،طول،ساق وبدنه می باشد.انواع مته ها ازنظرشکل ظاهری عبارتنداز: مته ساق استوانه ای برای قطرهایmm 16،مته ساق مخروطی برای قطرهای بزرگترازmm 16،مته باساق چهارگوش،(برای بستن مته های ساق مخروطی به دریل،درقطرهای زیادمستقیماََوقطرهای کم ازکلاهک استفاده می شود)زاویه بین مته برای فلزات نرم کم وبرای فلزات سخت زیاد می باشد.بعنوان مثال:الومینیوم90ْوبرنز115ْواهن وپروفیل117ْو فلزاتسخت مثل فولاد120ْالی130ْ.

شیارهای روی مته  که برای خارج کردن براده به بیرون روی بدنه مته ایجاد شده تعداد ان برای فلزات نرم کمتراست وبلعکس.سرعت چرخش ومیزان پیشروی مته به قطرمته وجنس قطعه کاربستگی دارد،هرچقدرقطرمته بزرگتر وجنس قطعه کارسخت تر باشدسرعت چرخش مته که باید توسط دریل انجام می گیرد،باید کمترباشد.

هنگام سنگ زدن مته جهت تیزکاری وهمچنین هنگام سوراخ کاری توسط مته،برای جلوگیری ازداغ شدن وسوختن مته بایدآنراتوسط مایع خنک کننده(اب صابون یاروغن)خنک نمود.درصنعت برحسب نیازازمته های مختلفی استفاده می شودکه یک نوع ان مته خزینه است.این مته دارای ساق استوانه ای بوده وبرای پخ زدن سوراخ ها یاجا بازکردن برای سرپیچ ها استفاده می شود.

14)قلاویز:برای بوجود اوردن رزوه(دنده)داخل سوراخ هایی که توسط مته ایجاد شده استفاده می شود دردونوع دستی،ماشینی.دونوع دستی قلاویزکاری طی سه مرحله انجام می گیرد.

الف)قلاویزپیشرو:علامت مشخصّه ان یک حلقه برروی ساق ب)قلاویزمیانه رو:علامت مشخصّه ان دوحلقه برروی ساق

ج) قلاویزپیشرو(تکمیلی):بدون هرگونه حلقه برروی ساق.

در قلاویزهاوپیچ ها فاصله تاج یک دنده(نوک دنده)تادنده مجاورگام دنده یا پیچ گویند.

در قلاویزکاری،قطرمته بایدکمترازقطر قلاویز باشدوبرای محاسبه قطرمته ازرابطه(گام قلاویز×108)D=(M-ــــ»(گام قلاویز×108)M=Dاستفاده می شود.Dقطرمته،Mقطر قلاویز، Lبه معنی چپگردبودن قلاویز،R به معنی راست گردبودن،HSSبه معنی جنس قلاویزمی باشند. قلاویزهاعموماُراستگرد می باشندواز قلاویزچپگرد برای دراوردن پیچ های شکسته استفاده می شود

15)وسایل اندازه گیری:الف)ثابت مانندمتر،تکه های اندازه گیری وشابلن ب)متحرک مانندکولیس،میکرومتروساعت اندازه گیری

کولیس:از کولیس برای اندازه گیری طولها، ضخامت ها وقطرسوراخ ها وشکافها استفاده می شودودردونوع الف) ساده ب)متحرک

ساده: کولیسها فقط یک اندازه مثل طول قطریا عمق شکاف را اندازه گیری می کنندولی درمرکب همه مواردذکرشده را اندازه گیری می کنند.

اجزای کولیس:1-شاخک ثابت ومتحرک(برای سنجش قطرداخلی اجسام) 2-فک ثابت ومتحرک(برای سنجش قطرخارجی اجسام)3-تیغه عمق سنج (برای اندازه گیری عمق شکاف ها، شیارها وگودیها)4-ورینهُ میلیمتری:برای اعشاری ازمیلیمتراستفاده می شود5-ورینه اینچی:برای اعشاری ازاینچ استفاده می شود6-خط کشاصلی:یراساس سیستم میلیمتری واینچی مدرج شده است7-پیچ محکم کننده کشوبرروی خط کش.کولیس های میلیمتری ازنظردقت( 1÷10)و(1‍÷20)و(1÷50).دقت کولیسهای اینچی( 1÷128)و(1÷100)اینچ)ودقت کولیس ها برروی بدنه انها مشخص می شود.وروش دیگرتعدادخطوط ورینه راشمرده وعددیک رابه تعدادخطوط تقسیم وودقت بدست می اید.

(روش مدرج نمودن وخواندن  کولیس 1÷10) برای مدرج نمودن این کولیس9mmازخط کش معمولی رابه 10قسمت مساوی برروی ورینه تقسیم کرده ــــ»فاصله خطوط ورینه 1÷10کوچکترازخطوط خطکش اصلی است.برای خواندن این کولیس ابتدابامراجعه به صفرورینه،ممکن است صفرورینه  خطی ازخطکش باشد.شماره خط سمت چپ رابعنوان عددصحیح نوشته سپس مقدارباقیمانده اعشاری رابامراجعه به یکی ازخطوط ورینه که باخطی ازخطکش اصلی دریک امتداد می باشد شماره ان کولیس رابه دقت کولیس ضرب ونتیجه رابعنوان اعشارجاری عدد صحیح می نویسیم.

نکته:درصورتی که خط صفرورینه باخطی ازخطکش اصلیدریک امتداد باشد.مقداری که کولیس نشان می دهد.بدون اعشاریعنی بصورت صحیح نوشته می شود.

17)میکرومتر:ازابزارهای بسیاردقیق(دقیق تراز کولیس)وبرای برای سنجش قطرهای داخلی وخارجی استفاده می شودودقت میکرومترها 1÷100می باشد.وسایزهای معمول میکرومترها25-0،50-25-75-50،100-75و...

نکته:اگرپوسته خارجی یک میکرومتریک دورکامل بزند،تیغه متحرک ان 5/0میلیمترحرکت خواهدکرد.

سیستم های اندازه گیری طول :1) سیستم اندازه گیری متری وبخشهای متر،دسیمتر1÷10،سانتی متر1÷100،میلیمتر1÷1000 بنام اجزای مترتقسیم می شوند.وبرای تبدیل واحد کوچکتربه واحدبزرگترعمل تقسیم انجام می دهیم. 2) سیستم اندازه گیری اینچی:سیستم اندازه گیری طول دربعضی ازکشورها اینچ می باشد.سیستم اندازه گیری اینچی شامل:یارد(y)،فوت1(F)÷3یارد،اینچ(In)=1÷12فوت یا1÷36یارد.اینچ رابادوخط کج روی عددنشان می دهندمثل:5ً=5اینچ.تبدیل واحدمتری واینچی به یکدیگر1ً=mm4/25=cm54/2=dm254/0=m0254/0 است.

((فصل چهارم))

سیم کشی ساختمان

(اصول سیم کشی ساختمان):انواع سیم کشی:1) سیم کشی روکار:دراین روش سیم کشی سیمها ازروی دیواربصورت آزاد یا ازداخل لوله ها عبورمی کنددرکارگاه های اموزشی رشته برق ساختمان ازروش روکارهمراه با فرمکاری استفاده می شود.دلیل فرمکاری سیمها جهت منظم بودن ومشخص بودن سیمها می باشد.برای بستن سیم زیرپیچ های معمولی انرابصورت سئوالی درمی اورند.

2)سیم کشی توکار:دراین روش سیم کشی ،سیمها اززیرسیمان یاگچ یازیرکارعبورمی کنند.درمحّلهایی که نیازبه لوله گذاشتن نیست مستقیماً خودسیم مخصوص داخل دیوارگذاشته می شود.مثلاًدرمحل های تیغه ای.

درسیم کشی روکاروتوکارهریکازاجزاطوری ساخته می شود.که براحتی قابل نصب و استفاده باشند.درسیم کشی ها بایدبه فاصله کلیدها وریزها وتقسیم ها ازکف وسقف ساختمان توجه شود.ارتفاع قوطی کلیدازکف (تمام شده)بین125-110سانتی متر(معمولاً120)وارتفاع پریزهاازکف 35-30سانتی متروفاصله ی قوطی تقسیم ازسقف 40-30سانتی مترمی باشد.در سیم کشی ساختمان ازسیم افشان استفاده می شود.

در سیم کشی ساختمان های معمولی برای مسیرهای اصلی ازسیم شماره 5/2ودرمواردی 4ودرانشعابات ازشماره های 5/2،5/1،1 استفاده می شود.(برای پیداکردن مرکزسقف یک اتاق معمولی جهت نصب روشنایی می توان ازریسمان استفاده کرد.)برای تامین برق ساختمانها ازروی تیربرق های موجوددرکنارخیابان نکته زیریاداوری می گردد:سیم های موجودبرروی تیربرقها ازبالا به پایین بترتیب عبارتنداز:1-(سیم نول)2-(فازشب)3-(فاز(R4-(فازT)5-(فاز(Sفازشب سیمی است که برق روشنایی معابر را تامین می کند.وچون درشبها برقراراست فازشب نامیده می شود. برای روشنایی معابربرقرارنمودن فازشب:ازدستگاهی بنام فتوسل استفاده می شود.ودرمواردی ازتایمرنیزاستفاده می شود.

فتوسل:کلیداتوماتیکی است که تابع نور(روشنایی)محیط می باشد.البته فتوسل مستقیماًفرمان قطع ووصل راصادرنمی کند.بلکه یک کلید مغناطیسی(کنتاکتور)فرمان می دهد وان کلید عمل قطع ووصل رااجرا می کند.واحدشدت روشنایی بوکس نام دارد.

مدارات روشنایی دربرق ساختمان

مدارات روشنایی که عملاًسیم کشی ساختمان نیز نامیده می شوندشامل قطعات زیادی می باشند که ضروری ترین انها توضیح داده می شود.تفاوت روکاروتوکارفقطدرروش نصب انهاست.

کلید تک پل:این کلید دارای دوپیچ اتصال (کنتاکتور)می باشدوبرای قطع ووصل یک لامپ یا یک گروه لامپ استفاده می شود.

سرپیچ:سرپیچ برای نصب اسان لامپ درمداراستفاده می شود.وعلامت الکتریکی خاصی ندارد.

 پریز: پریزوسیله ای است که برق را همیشه وبدون قطع ووصل،اماده برای استفاده دارد.وبه هنگام لزوم توسط دوشاخه وسیم های رابط به مصرف کننده منتقل می کند.ودردونوع ساده وپریزارت دار(باکنتاکت محافظ شوکو)وپریزارت داربرای محافظت اشخاص درمقابل برق گرفتگی استفاده می شود.

تفسیم:درگرفتن انشعاب ازسیم ،انشعابات بایددرمحل های معینی انجام گیرد تاازنظرایمنی و فنی محل انشعاب پوشش داده شودکه این کارتوسط جزئی ازمداربنام  جعبه تقسیم درنقشه مسیرجریان وجود ندارد.

نحوه اتصال مدارات الکتریکی

مدارساده کلید یک پل:سیم نول mp))رامستقیماًبه یکی ازکنتاکتورسرپیچ متصل کرده وسیم فازرابعدازفیوز(درکلیه مدارات جهت محافظت مدار)به یکی ازکنتاکت کلید وکنتاکت دوم سرپیچ وکلید رانیزبه هم وصل می کنیم.

‍‍‍ کلیددوپل:بوسیله این کلیدمی توان دومداررابصورت جداگانه قطع ووصل کرد.درداخل این کلیدسه کنتاکت وجود دارد که رنگ یکی از انها با دوتای دیگرمتفاوت است (معمولاً رنگ مسی)نحوه اتصال ان نیزمانند تک پل است وفقط باید سیم فازرابه کنتاکت مشترک (رنگ متفاوت)وصل کرد.

مداری که تاکنون رسم شده اندبصورت ساده بوده تاقابل درک باشنددرحالیکه برای مدارات روشنایی وخصوصاً مدارات صنعتی استانداردهایی وجود دارند با حائظ اهمیت یادگیری درابتدا توضیحاتی درموردهریک از نقشه ها داده می شود.

نقشه اتصال حقیقی (شمای حقیقی):این نقشه برای نمایش مجموع مدارباتمام تجهیزات لازم وهادیهای (سیم های)اتصال است .

نقشه شمای فنی (تک خطی ومهندسی):این نقشه یک دید واطلاعات کلی درباره تاسیسات برقی مورد نظربه بیننده می دهد.دراین نقشه بااستفاده ازعلائم اختصاری یک نقشه ساده بصورت تک خطی وبدون سیم های فرعی داده می شود(عدد نوشته شده درکنارخطوط نشان دهنده تعداد سیم هاست)

نقشه مسیرجریان :این نقشه مشخص کننده تمام اتصالات الکتریکی بین اجزامداربوده وکاربرداصلی  ان درمدارات صنعتی می باشد.

3)کلید تبدیل:ازکلید تبدیل یا تعویضی درمواردی که نیازباشدیک مدارازدو محل کنترل شود استفاده می شود.ودارای سه کنتاکت یکی مشترک ودوتای ان غیر مشترک می باشد.ودرصورت نوبودن کلید،توسط رنگ کنتاکت ،اهم مترویابانگاه کردن به اتصال داخلی کلید مشخص می شود.برای کنترل مدارازدو نقطه توسط این کلید سه روش (سه نوع اتصال)وجود دارد.

{1)اتصال استاندارد:دراین اتصال فازپس ازعبورازفیوزبه کنتاکت مشترک یکی ازکلیدها (کلیدی که به فازنزدیک تراست)ودوکنتاکت دیگرتبدیل هابه هم متصل شده وکنتاکت دیگرکلید دوم به سرپیچ وکنتاکت(ته)دیگربه سیم نول متصل می شوند.

2)اتصال صرفه ای :دراین روش سیم فازبه یکی ازکنتاکت غیرمشترک هردوکلید تبدیل ها متصل شده ودوکنتاکت مشترک کلیدها به هم وصل می شوند وبه یک سرلامپ وصل می شوند.ونول رابه سردیگرلامپ وصل می شود.

3)اتصال بازاری:دراین اتصال فازونول به ترتیب به کنتاکت های غیر مشترک هردو کلید داده می شودسپس ازکنتاکت مشترک دوکلید به لامپ متصل می شوند. }

4)مدارکلیداتاق خواب:بااستفاده ازکلیدتبدیل وکلید تک پل مداری را می توان تهیه نمودکه مورداستفاده ان دراتاقهای خواب می باشد،به همین جهت مداراتاق خواب نامیده می شود.برای اتصال سیم فازرابعدازخروج ازفیوزبه کلید تک پل وکنتاکت دوم کلیدتک پل رابه کنتاکت مشترک کلید تبدیل ودوکنتاکت دیگر ان نیزیکی به ته لامپ یا مهتابی ویکی به ته لامپ یا شبخواب وصل شده وسیم نول به ته هردولامپ وصل می شود.

) مداررئوستای لامپی :رئوستا نوعی مقاومت متغیراست که درمدارات الکترونیکی برای تغییرجریان استفاده می شود.با استفاده ازتعدادی لامپ وکلیدیک پل می توان یک مداررئوستای لامپی تشکیل داد.وچگونگی عملکرد رئوستا را توشط ان تشریح نمود.درنحوه اتصال این مدارباید سیم  فازرابعدازعبورازفیوزبه یکی ازکنتاکت های چند کلید یک پل وصل کرده وکنتاکت دوم هرکلید رابه ته یک لامپ(وفقط اخرین کلیدرابه سیمی که به کنتاکت دوم لامپ ها وصل شده وصل نمود. ودراول سیم نول یک لامپ (L )بصورت سری وصل نمود.)

عمل کرد لامپ Lبازدن یکی ازکلیدها این لامپ با نورکم روشن شده،بازدن تدریجی کلیدهای دیگرجریان عبورازمداررفته رفته افزایش یافته وبدین ترتیب نورلامپ تحت کنترل ها می شودوبازدن اخرین کلید لامپ بصورت طبیعی روشن می شود.

6) مدار پنانسیومترلامپی:نوعی مقاومت متغیراست که درمدارات الکترونیکی برای تغییروکنترل ولتاژ استفاده می شود.بااستفاده ازتعدادی لامپ وکلیدتک پل این مدارراتشکیل دادونحوه ی عمل کرد انرا تشریح نمود. باوصل مداربه برق لامپ Lبانورکم روشن می شود.(تمام لامپ ها روشن)وبازدن تدریجی کلیدها نورلامپLافزایش می یابد.(درواقع ولتاژدوسرمدارافزایش می یابد.)

برای  اتصال مدارپنانسیومتر5لامپ به طورسری وصل کرده وازلامپ دوم به بعد4کلید تک پل بصورت موازی وصل کرد.

7) کلید صلیبی:برای کنترل یک لامپ از3یا بیش از3نقطه ازاین کلید استفاده می شود .برای این کاردرابتدا وانتهای مدارازکلید تبدیل ودربین مدارازکلید صلیبی استفاده می شود.کلید صلیبی داری 4کنتاکت است که 2کنتاکت ورودی و2کنتاکت خروجی است وتحت هیچ شرایطی بهم وصل نمی شوند.واین کلید دردونوع ساخته می شود.

الف) کلید صلیبی دکمه ای:دراین نوع اتصال داخلی کلید بصورت ضربدری است.درنتیجه ورودی وخروجی ان بصورت موازی انتخاب می شود.(دوکنتاکت بالا ورودی ودوکنتاکت پائین خروجی یا برعکس)

ب) کلید صلیبی گردان: دراین نوع اتصال داخلی کلید بصورت موازی است.درنتیجه ورودی وخروجی ان بصورت ضربدری انتخاب می شود. (کلید صلیبی های موجود دربازاربصورت دکمه ای می باشد.)

(کنترل یک لامپ ازسه محل توسط سه کلید صلیبی نیزمقدورمی باشد.ولی به لحاظ اقتصادی ازدوتبدیل ویک صلیبی استفاده می شود وهمچنین درمداراز4محل ازدوتبدیل درطرفین ودو صلیبی دربین انها استفاده  می شود.  

8) زنگ اخبار:برای خبردادن توسط صدا استفاده می شود وازیک بوبین(سیم پیچ)وهسته تشکیل شده است مداران شبیه مداریک پل است با این تفاوت چون باید لحظه ای کارکند ازشستی استفاده می شود .(درصورت استفاده اززنگ اخبارجریان متناوب درجریان مستقیم بعلت صفربودن فرکانس درDCبه صدادرنمی اید.)

9) لامپ فلورسنت(مهتابی):مدارروشنایی لامپ فلورسنت برخلاف لامپ های معمولی برای روشن شدن نیازبه وسایل کمکی نظیر((چک(ترانس مهتابی)واستارت))دارد.چون اساس تامین روشنایی دراین لامپ توسط گازداخل لامپ انجام می گیرد.واین گازبرای عمل کردن نیازبه ولتاژلحظه ای800-1000ولت دارد(درلحظه استارت)ازچک و استارت به این منظوراستفاده می شود. استارت باقطع ووصل لحظه ای باعث می شود.چک شک الکتریکی تاحدود800-1000ولت ایجاد کند که درنتیجه ان لامپ فلورسنت روشن شود.

پس ازروشن شدن لامپ اولاًنیازی به استارت نیست  وعملاًازمدارخارج است ثانیاً چک به عنوان مقاومت عمل می کند وباعث کم شدن جریان مصرفی لامپ می شود.

لامپ های فلورسنت درطولهایcm 120باقطرcm4و60×4و30×2 cmساخته می شوندو همچنین بصورت گردنیزمی سازند توان مصرفی لامپ های فلورسنت 40،32،20وات می باشد که هرکدام چک مخصوصی دارند.ازنظربازده نوردرمصرف یکسان نورش 3برابرلامپ معمولی است.دلیل رنگی بودن لامپ های فلورسنت ،نوع گازتزریقی به لامپ می باشد.

داخل استارت مهتابی ازتیغه بیمتالی استفاده می شود.بیمتال دوتیغه فلزی غیرهمجنس است که درموقع حرارت ازخودعکس العمل نشان می دهد.همچنیندرداخل استارت مهتابی ازیک خازن برای جلوگیری ازاثرات ناشی ازامواج الکترومغناطیسی درلحظه روشن شدن لامپ ،برروی لوازم صوتی وتصویری می باشد.

برای نصب مدارواجرای سیم کشی لامپ فلورسنت نیازبه پایه درطرفین،چک واستارت(استارتر)می باشد.

برای اتصال موازی لامپ های فلورسنت :ابتدا باید سیم فازرابعدازعبور

ازفیوزبه یکی ازکنتاکت کلید وکنتاکت دوم کلید رابه یکی ازکنتاکت چک و

کنتاکت دوم چک رابه ته یکی ازکنتاکت پایه ها و کنتاکت دوم ان پایه رابه یکی ازکنتاکت استارت وکنتاکت دوم استارت رابه یکی ازکنتاکت پایه دوم وسیم نول را به کنتاکت دوم همان پایه وصل نمود.

اتصال متوالی(سری) لامپ های فلورسنت: فقطدریک مورد لامپ های فلورسنت را می توان بصورت سری وصل کرد که دوتا لامپ W20موجود باشد.

نحوه اتصال سری لامپ های فلورسنت :(برای این کارابتداسیمی که ازکنتاکت چک خارج شده رابه یکی ازکنتاکت یکی از پایه های لامپ اول وکنتاکت دوم انرابه یکی ازکنتاکت استارت ان لامپ وکنتاکت دوم استارت رابه یکی ازکنتاکت پایه دوم ان لامپ وکنتاکت دوم ان پایه رابه یکی ازکنتاکت پایه های ان و وکنتاکت دوم انرابه یکی ازکنتاکت استارت ان لامپ وکنتاکت دوم استارت رابه یکی ازکنتاکت پایه دوم ان لامپ وسیم نول رابه کنتاکت مانده وصل می کنیم.)وبااستفاده ازیک چک W40انها راروشن نمود.

درمدار دولامپ فلورسنت بصورت موازی خازن سری شده باچک دوم به منظورجلوگیری ازاثراستروبوسکوپی (سوسوزنی) لامپ های فلورسنت وهمچنین ازبین بردن خاصیت سلفی چک برمقدارمصرف برق استفاده شده است.

اثراستروبوسکوپی :قطع های لحظه ای جریان متناوب به دلیل وجود فرکانس (بادرنظرگرفتن منحنی AC)باعث ایجاد خاصیت سوسوزنی درنورلامپ مهتابی می گردد. بااستفاده ازخازن ،بین قطع انها فاصله می افتد به عبارت دیگربطورهمزمان قطع نمی شوند ازاین خازن درداخل قابهای دوتایی سه تایی مهتابی استفاده می شود ودرجاهایی بکارمی روند که نوربسیاردقیق موردنظرباشد.

تسترچک واستارت مهتابی:درمدارلامپ های فلورسنت ممکن است هریک ازچک،استارت،لامپ معیوب شوند که درنتیجه لامپ روشن نشود.معیوب بودن لامپ رامی توان توسط اهمتریا نگاه کردن به دوطرف ان تشخیص داد.باوصل اهمتربه دوالکترودهرطرف لامپ،عقربه اهمتربایدحرکت کند ،درغیراین صورت لامپ معیوب است.همچنین تیره شدن زیاد طرفین لامپ نشان ازپایان عمرلامپ می باشد.

درصورت سالم بودن لامپ برای تعیین سالم یا ناسالم بودن چک واستارت ،تشکیل مداری  بنام تسترچک واستارت می دهیم.به این منظوریک لامپ معمولی،هریک ازچک واستارت بطورسری متصل نموده وبه برق وصل

  می کنیم.   درتسترچک درصورت سالم بودن چک لامپ بانورکم روشن می شود.ودرصورت معیوب بودن ممکن است اصلاً لامپ روشن نشود یا لامپ بانورطبیعی روشن شود.  

درتستراستارت (استارتر):درصورت سالم بودن استارت لامپ بصورت چشمک زن روشن می شود.ودرصورت معیوب بودن، یالامپ روشن نمی شود ویا بطور پیوسته روشن می شود.

کنتوردوتعرفه :درمواقعی ازشب وروزکه مصرف انرژی الکتریکی زیاد است احتمال بوجود امدن اشکال درسیستم های تولیدوانتقال برق می شود برای جلوگیری ازاین احتمال وتشویق مشترکین به مصرف کم انرژی الکتریکی ازکنتورهای دوتعرفه استفاده می شود.

*کنتوردوتعرفه:مجهزبه دودستگاه شمارنده (نمراتور)بوده که شماره دوم ان درساعات خاص (پیک مصرف)که هزینه ان ساعتها گرانتردرنظر گرفته شده است،وارد مدارمی شود.مشترک می تواند با کم کردن مصرف درساعات مذکورمیزان پرداخت هزینه مصرف راکم کند.

*مدارمکالمه:اجزای مدارمکالمه عبارتنداز1-میکروفن(دهنی)دستگاهی است که نوسانات صوتی رابه نوسانات الکتریکی تبدیل می کند.2-گوشی(بلندگو) دستگاهی است که نوسانات الکتریکی رابه نوسانات صوتی تبدیل می کند.3-منبع تغذیه: منبع تغذیه مدارمکالمه حتماً بایدازنوع DC (مستقیم،دائم)باشد.مقدارولتاژطبق دستورمعمولاً12ولت DCمی باشد.

تشکیل مدارمکالمه:جهت تشکیل مدارمکالمه درطرفین یک گوشی ویک دهنه نیازاست.ساده ترین مدارمکالمه مداریست که گوشی ودهنه وطرفین باهم سری شده انها با یکدیگرموازی می شوند.وبه منبع ولتاژوصل می شوند.

*دیمر:دستگاهی است(نوعی مقاومت متغیر)که توسط ان نورلامپ هارا مورد کنترل قرارمی دهندولامپ توسط ولوم تغییر می کند.

*چگونگی تولید جریان مستقیم(DC): جریان مستقیم را می توان توسط مولدهای جریان مستقیم تولید نموده همچنین بااستفاده ازاجزائی درمدارمی توان جریان متناوب رابه جریان مستقیم تبدیل کرد.اصلی ترین عنصر تبدیل کننده جریان متناوب رابه جریان مستقیم دیود نام دارد.دیود یک عنصرالکترونیکی است که مانند یک کلید یک طرفه عمل می کند.در مدارات یکسوسازی علاوه بردیودازخازن جهت فیلترنمودن (صاف نمودن)منحنی یکسو شده استفاده می شود(همچنین ازترانسفورماتورجهت کم کردن جریان متناوب استفاده می شود).

مداریکسوسازی نیم موج:دریکسوسازی نیم موج تنها ازیک دیود استفاده می شود درنتیجه فقط نصف موج می گردد.(قسمت مثبت موج عبورمی کند ولی ازعبورقسمت منفی جلوگیری می شود.)

کیفیت این یکسو سازی بسیارپایین است.

یکسوسازی تمام موج:مداریکسوسازی تمام موج رابه دوصورت می توان تشکیل داد که هردوصورت تمام موج یک سوشونده وقابل بهره برداری است.1- مداریکسوسازی باترانس3~(سروترانس،سروسط یا سنترتب) دراین روش برای ترانس هایی که دوخروجی یکسان دارنداستفاده می شود.دراین نوع یکسوسازی ازدودیود استفاده می شود.خازن موجودبه عنوان فیلتر می باشد. ،

کنتوردوتعرفه :درمواقعی ازشب وروزکه مصرف انرژی الکتریکی زیاد است احتمال بوجود امدن اشکال درسیستم های تولیدوانتقال برق می شود برای جلوگیری ازاین احتمال وتشویق مشترکین به مصرف کم انرژی الکتریکی ازکنتورهای دوتعرفه استفاده می شود.

*کنتوردوتعرفه:مجهزبه دودستگاه شمارنده (نمراتور)بوده که شماره دوم ان درساعات خاص (پیک مصرف)که هزینه ان ساعتها گرانتردرنظر گرفته شده است،وارد مدارمی شود.مشترک می تواند با کم کردن مصرف درساعات مذکورمیزان پرداخت هزینه مصرف راکم کند.

*مدارمکالمه:اجزای مدارمکالمه عبارتنداز1-میکروفن(دهنی)دستگاهی است که نوسانات صوتی رابه نوسانات الکتریکی تبدیل می کند.2-گوشی(بلندگو) دستگاهی است که نوسانات الکتریکی رابه نوسانات صوتی تبدیل می کند.3-منبع تغذیه: منبع تغذیه مدارمکالمه حتماً بایدازنوع DC (مستقیم،دائم)باشد.مقدارولتاژطبق دستورمعمولاً12ولت DCمی باشد.

تشکیل مدارمکالمه:جهت تشکیل مدارمکالمه درطرفین یک گوشی ویک دهنه نیازاست.ساده ترین مدارمکالمه مداریست که گوشی ودهنه وطرفین باهم سری شده انها با یکدیگرموازی می شوند.وبه منبع ولتاژوصل می شوند.

*دیمر:دستگاهی است(نوعی مقاومت متغیر)که توسط ان نورلامپ هارا مورد کنترل قرارمی دهندولامپ توسط ولوم تغییر می کند.

*چگونگی تولید جریان مستقیم(DC): جریان مستقیم را می توان توسط مولدهای جریان مستقیم تولید نموده همچنین بااستفاده ازاجزائی درمدارمی توان جریان متناوب رابه جریان مستقیم تبدیل کرد.اصلی ترین عنصر تبدیل کننده جریان متناوب رابه جریان مستقیم دیود نام دارد.دیود یک عنصرالکترونیکی است که مانند یک کلید یک طرفه عمل می کند.در مدارات یکسوسازی علاوه بردیودازخازن جهت فیلترنمودن (صاف نمودن)منحنی یکسو شده استفاده می شود(همچنین ازترانسفورماتورجهت کم کردن جریان متناوب استفاده می شود).

مداریکسوسازی نیم موج:دریکسوسازی نیم موج تنها ازیک دیود استفاده می شود درنتیجه فقط نصف موج می گردد.(قسمت مثبت موج عبورمی کند ولی ازعبورقسمت منفی جلوگیری می شود.)

کیفیت این یکسو سازی بسیارپایین است.

یکسوسازی تمام موج:مداریکسوسازی تمام موج رابه دوصورت می توان تشکیل داد که هردوصورت تمام موج یک سوشونده وقابل بهره برداری است.1- مداریکسوسازی باترانس3~(سروترانس،سروسط یا سنترتب) دراین روش برای ترانس هایی که دوخروجی یکسان دارنداستفاده می شود.دراین نوع یکسوسازی ازدودیود استفاده می شود.خازن موجودبه عنوان فیلتر می باشد.